Kinderopvang en buikklachten

De zorg van kleine kinderen vormt een belangrijk nieuwsonderwerp. In Nederland wonen bijna 2,5 miljoen kinderen jonger dan 12 jaar, het grootste deel heeft opvang nodig. Recentelijk verscheen in Vrij Nederland een artikel onder de titel ‘Het drama van de kinderopvang’. Het Parool vermeldt dat de helft van de kinderdagverblijven niet voldoet aan de eisen. De conclusie is dat kinderdagverblijven in Nederland matige tot slechte kwaliteit leveren, terwijl de opvang duurder wordt.

• In 2012 werden 175.475 baby’s geboren, 61% van die baby’s gaat naar de crèche of oppas.
• Er zijn ongeveer 540.000 kinderen in de leeftijd van 1 tot 4 jaar, ruim 80% gaat naar de kinderopvang. Meer dan driekwart van de ouders brengt de kinderen er om 8 uur in de ochtend naartoe en haalt ze ’s avonds om 6 uur weer op.
• Hoewel kinderen pas op vijfjarige leeftijd verplicht zijn naar school te gaan, begint 98% al op vierjarige leeftijd.

Stress

De psycholoog Marilse Eerkens concludeert op basis van wereldwijd wetenschappelijk onderzoek, dat groepsopvang voor kleine kinderen zelden de juiste zorg biedt. Nog niet zo lang geleden groeiden kleintjes op in een gezin met moeder en kinderen van verschillende leeftijden, terwijl zij nu de dag doorbrengen met leeftijdgenoten. Peuters tussen de 2 en 4 jaar hebben weinig sociale vaardigheden, zij kunnen snel boos worden of speelgoed van anderen afpakken.

Het blijkt dat het samenzijn met een groot aantal kinderen spanningen veroorzaakt en de spiegel van het stresshormoon cortisol al snel toeneemt. De hoge cortisolwaarden bij kinderen zijn direct gecorreleerd aan negatieve emoties van het kind en ook aan het gedrag van de leidinggevenden. Kinderen met een moeilijk temperament hebben meer kans op wrijving en een stijging van cortisol. Peuters die thuisblijven of dagverblijven bezoeken die hoog scoren in kwaliteit hebben lagere cortisolwaarden.

Buikpijn en kleine kinderen

Kinderen in de kinderopvang zijn vaker ziek dan wanneer zij thuisblijven en vooral besmettelijke ziekten oplopen. Veel kinderen hebben buikpijn. Al snel wordt aangenomen dat dit door stress wordt veroorzaakt, terwijl het blijkt dat buikpijn eerder een teken van ziekte is. Bij 88% van 220 onderzochte Nederlandse kinderen met buikpijn werden afwijkingen gevonden. Van hen was 33% geïnfecteerd met een darmparasiet, voornamelijk Dientamoeba fragilis.

Dientamoeba fragilis

Het onderwerp darmparasieten verdient alle aandacht omdat veel kinderen besmet zijn en dit bijna altijd klachten veroorzaakt. Met parasieten bedoelen wij niet wormpjes die vooral anale jeuk veroorzaken, maar de eencellige darmparasieten Dientamoeba fragilis en Giardia lamblia. Besmetting met eencellige darmparasieten is geen tropische ziekte meer, want door veelvuldig reizen en immigratie is meer dan een kwart van de Nederlandse bevolking hiermee belast.

Juist de kinderdagverblijven vormen een besmettingsbron. Kinderen hebben een verhoogd risico door het intensieve contact op de kinderopvang en een gebrek aan voorzorgsmaatregelen. In Toronto werd op 22 kinderdagverblijven de ontlasting onderzocht van 900 kinderen en 146 medewerkers. Op slechts 2 centra trof men geen parasieten aan.

Dr. Röser uit Denemarken maakte april 2013 bekend dat van de ruim 22.000 ontlastingsmonsters die werden onderzocht op parasieten er 43% Dientamoeba fragilis bevatte. Een belangrijke waarneming, schrijft hij, is dat het percentage laag was bij volwassenen maar tot het verbijsterend hoge percentage van 71% opliep bij kleine kinderen én ouders met jonge kinderen. Daar een recente Nederlandse studie bevestigt dat 95,8% van de kinderen die besmet zijn met Dientamoeba fragilis darmklachten heeft, buikpijn, dunne ontlasting of verstopping, is het van het grootse belang er aandacht aan te geven.

Hoe loop je parasieten op

Door het aanraken van de wc-bril, de spoelknop van het toilet en de kraan komt ontlasting van een ander aan je hand. Ook door direct hand op hand contact. Dr. Stark vond bij een derde van de besmette kinderen parasieten op de handen. Peuters in de luiers vormen een grote besmettingsbron.

Kinderen raken elkaar en ook het voedsel van anderen aan, zij stoppen speelgoed en hun vingers in de mond. Handen die niet goed worden gewassen voor het breiden van eten vormen een risico. Doordat kinderen vooral binnenspelen wordt er niet altijd aan gedacht de tafel te dekken en de handen van de kinderen te wassen voordat er iets gegeten wordt. Het brood of een snack van fruit of worteltjes wordt met de blote hand opgepakt zonder deze eerst te wassen. Ook de deurknoppen, tafels en het speelgoed worden niet voldoende ontsmet.

Richtlijnen

De GGD heeft richtlijnen opgesteld voor besmettelijke ziekten en vermeldt wel de darmparasiet Giardia lamblia als oorzaak van diarree, maar informatie over Dientamoeba fragilis ontbreekt. Alleen bij hevige acute diarree moeten kinderen thuisblijven, bij chronische darmklachten en diarree mogen zij wel naar het kinderdagverblijf. Besmetting met D.fragilis gaat niet gepaard met hevige diarree. Laat bij kinderen met diarree, een wisselend ontlastingspatroon of buikpijn die langer dan 2 weken aanhoudt ontlastingsonderzoek plaatsvinden. Indien dit niet gebeurt en de oorzaak niet wordt gevonden, kan het maanden tot zelfs jaren duren voordat men erachter komt dat het kindje besmet met D.fragilis. Zij vormen een besmettingsbron vormt voor anderen, zowel kinderen van de dagopvang als broertjes, zusjes en ouders.

Wanneer een darmparasiet in de ontlasting wordt aangetroffen, is het wenselijk om alle kinderen en volwassenen uit de nabije omgeving na te laten kijken, anders zal het kindje na behandeling opnieuw worden geïnfecteerd. Het is belangrijk dat ouders van kinderen die besmet en klachten hebben ondersteund worden en dat de richtlijnen voor het handen wassen goed worden nageleefd, zodat een herbesmetting kan worden voorkomen.

De website www.kinderopvang.tv richt zich op dit onderwerp en bevat praktische informatie voor ouder en verzorgers van kinderen.

Bronnen 

1. 23 maart 2013, Vrij Nederland jaargang 74
2. 24 april 2013, Röser D, Simonsen J, Nielsen HV, Stensvold CR, Mølbak K.Eur J Clin Microbiol Infect Dis. Dientamoeba fragilis in Denmark: epidemiological experience derived from four years of routine real-time PCR.
3. Boek Darmklachten, Saskia van As